-
Tử Vi, Bói Toán Không Có Trong Giáo Lý Nhà Phật
-
Quan Điểm Phật Giáo Về Tử Vi, Bói Toán
-
Tử Vi Và Bói Toán Trong Quan Điểm Phật Giáo Là Gì? Liệu Có Số Mệnh Đã An Bài?
-
Tư Vấn Cách Xem Bói Qua Bàn Tay (Phần 1)
-
Coi Xem Bói Qua Nụ Cười
– NIỀM TIN TÂM LINH TRONG VĂN HỌC TRUNG ĐẠI chúng tôi Lê Thu Yến, Ths. Đàm Anh ThưTóm tắt Bài viết giới thiệu một số yếu tố tâm linh như phép thuật, tướng số, bói toán, phong thủy… Những yếu tố này tồn tại trong văn học trung đại như một niềm tin tuyệt đối về mặt tâm linh. Và đứng ở góc độ văn hóa bài viết nhận xét đánh giá về sự hiểu biết cũng như trình độ tư duy của con người được phán ánh trong văn học thời đó.
Từ khóa: Phép thuật, tướng số, phong thủy, niềm tin, tâm linh, văn học trung đại
Abstract Magic, Physiognomy, Divination and Feng Shui – Spiritual faith in Vietnamese Medieval Literature
The article introduces some spiritual elements such as Magic, Physiognomy, Divination, Feng Shui … These elements existed in Vietnamese Medieval Literature as an absolutely spiritual faith. At a cultural standpoint, the article evaluates the knowledge and level of human thinking which was reflected in the literature at that time.
Keywords: Magic, Physiognomy, Feng Shui, faith, spiritual, Medieval literature
Trong đời sống của chúng ta hiện nay có quá nhiều những hiện tượng không thể giải thích được. Các lực lượng siêu hình như trời, phật, thần, tiên… vẫn ảnh hưởng rất nhiều đến đời sống hằng ngày của người dân. Người ta cầu cúng khấn vái để mong có được một đời sống vinh hiển hạnh phúc. Đâu đó những điềm báo và những gì xảy ra sau đó vẫn còn làm cho người ta kinh hoàng sợ hãi. Những trò phép thuật, coi bói, coi tướng số, thuật phong thủy …vẫn làm vướng bận cuộc sống bình thường của biết bao người. Mộng mị chiêm bao dẫn đến những hành động chỉ lối đưa đường trong sinh hoạt của con người hiện nay vẫn không phải là hiếm thấy. Việc sử dụng bùa chú để trấn yểm ma quĩ hoặc cúng bái người bị chết oan vẫn thường thấy xảy ra ở các đền đài miếu mạo. Người bình thường tự nhiên trở thành nhà ngoại cảm lập không biết bao nhiêu kì tích lớn lao. Những chuyện linh ứng, báo ứng xảy ra cho người này người khác vẫn được người rỉ tai nhau qua những câu chuyện bên tách cà phê buổi sáng…Và cứ thấy mỗi buổi chiều tối, chiếc bàn thiên của mỗi nhà vẫn nghi ngút khói hương thì biết rằng tâm của mỗi người vẫn hướng về cõi linh thiêng nào đó, dù cả ngày bận bịu vất vả mưu sinh, họ vẫn không quên đặt niềm tin vào đấng thiêng liêng để được phù hộ độ trì cho cuộc sống thường nhật.
Niềm tin tâm linh vẫn được duy trì cho đến ngày nay do nhiều nguyên nhân nhưng rõ ràng phần lớn bộ phận văn học trung đại vẫn còn đấy đầy ắp những yếu tố huyễn hoặc, thần bí, kỳ lạ … Văn học trung đại cách chúng ta đã nhiều thế kỷ nhưng đời sống tâm linh thời ấy vẫn mang giá trị khởi nguồn. Những tác phẩm từ thế kỷ X trở đi mang đậm dấu ấn của niềm tin tâm linh (Lĩnh Nam chích quái, Việt điện u linh, Thiền uyển tập anh, Thánh Tông di thảo, Nam Ông mộng lục, Truyền kỳ mạn lục, Truyền kỳ tân phả, Hoàng Lê nhất thống chí, Tang thương ngẫu lục, Công dư tiệp ký, Truyện Kiều, Hoa Tiên, Mã Phụng Xuân Hương, Phạm Tải Ngọc Hoa, Lục Vân Tiên …). Tồn tại trong những tác phẩm này là vô số những vấn đề có thể chưa hiểu hết, có thể còn bán tín bán nghi nhưng con người đã đặt hết niềm tin của mình vào bệ đỡ tâm linh. Niềm tin ấy theo thời gian không hề phai lạt đi mà ngược lại nó càng củng cố thêm khi ánh sáng khoa học cũng đành bó tay không lời giải đáp. Có thể tìm thấy trong các yếu tố như: phép thuật, tướng số, bói toán, phong thủy…những cánh bay của niềm tin ấy.
1. Phép thuật
Thần linh, theo quan niệm của người xưa, nhất định khác với người bình thường. Lai lịch, sức mạnh của thần linh, và những nhân vật được xem như hiện thân của thần linh bao giờ cũng được viền thêm vầng ánh sáng kỳ ảo, bỡi lẽ chỉ cần thiếu vắng vầng ánh sáng ấy thì ” chuyện ông thánh sinh ra khác gì người thường, và tính cách người thường có khác gì ông thánh” ( Tựa thuyết – LNCQ) là những nơi đầy chứa đầy bí ẩn, hiểm nguy, chỉ có thần linh mới đi lại được. Lạc Long Quân là giống rồng nên ngài ” hay bơi lội ở thủy phủ” ( Truyện họ Hồng Bàng – LNCQ). Thủy Tinh làm chủ miền sông nước nên mới ” đi xuống nước, vào lửa đều được cả” ( Tản Viên Hựu Thánh Khuông Quốc Hiển Ứng Vương – VĐUL). Bậc tu hành đắc đạo cũng sở hữu quyền năng đặc biệt này. Thiền sư Minh Không, đúng như pháp hiệu của ông, luyện được phép thuật đi lại trên không trung dễ dàng như trên đất bằng ( Minh Không thần dị – NÔML). Trong một số tác phẩm, người trần dựa vào sự giúp đỡ của thần linh đã vượt qua ranh giới ngăn cách giữa các không gian. Theo Tang thương ngẫu lục, năm xưa một người giàu có ở làng Như Phượng, huyện Văn Giang đi buôn ngoài bể khơi bị đắm thuyền, dạt đến đảo hoang chỉ có toàn là người đen xấu. Ông ở đấy làm mướn mấy năm. Cuối cùng người trên đảo cho ông ” nắm một đầu thừng, bảo nhắm mắt lại“, rồi ” tung bay lên trời”. Một lát thừng đứt, ông ” lăn xuống đất, nhìn ra thì đó là cổng làng” ( Ông Sấm). Riêng ở Lĩnh Nam chích quái, Nam Ông mộng lục, các tác giả đã mượn sức mạnh siêu nhiên (rùa vàng, rồng vàng) đưa những người anh hùng bị dồn đuổi đến đường cùng như An Dương Vương, Triệu Việt Vương từ trần gian xuống thủy phủ, biến họ thành những vị thần bất tử. Người anh hùng không bao giờ chết, họ sẽ được “hiển thánh”, “phong thần”, đấy là motif chung trong truyền thuyết dân gian mà ở đây văn học viết đã hoàn toàn kế thừa.
Hai là phép thuật trừ yêu quái, trừ tà chữa bệnh. Trời, Phật, các thiền sư đại diện cho Phật giáo và đạo sĩ đại diện cho Đạo giáo có sức mạnh tiêu diệt ma quỷ, bệnh tật – nguyên nhân gieo rắc tai vạ, đau khổ và sợ hãi cho nhân gian. Quan Âm đại sĩ hiện lên giữa cõi trần với ” cành dương tỉnh thủy” quen thuộc ” rưới đầu rảy mặt“, chữa khỏi bệnh mù của thiền sư Ma Ha ( Thiền sư Ma Ha – TUTA). Thiền sư Minh Không chữa khỏi bệnh cho vua Lý Thần Tông bằng cách ” nấu nước để rửa”, “tay cọ đến đâu lông hết đến đấy, thân thể liền bình phục” ( Minh Không thần dị – NÔML). Với những căn bệnh nan y hoặc kỳ lạ, người xưa chỉ còn biết cầu viện đến sự linh ứng của phép thần thông. Mặt khác, tuy dương gian là thế giới của người sống nhưng từ nơi rừng thiêng nước độc đến mảnh vườn, góc nhà đều có các loài ma quỷ, yêu quái ẩn nấp. Ngay trong chốn thâm nghiêm như cung vua đời Lý cũng có yêu quái quấy phá, danh tăng Giác Hải và đạo sĩ Thông Huyền phải dùng phép thuật mới trừ được:
” Giác Hảilấy mấy hạt châu gõ vào nóc nhà, tiếng kêu khóc liền im bặt. Thông Huyền dùng lệnh bài đập vào cột, bỗng thấy một bàn tay to tướng ló ra trên tường nhà, cầm một con rắn mối vứt xuống đất, yêu quái bèn hết. “
( Tăng Đạo thần thông – NÔML)
Hay khi An Dương Vương xây dựng Loa Thành, thành xây xong lại đổ, sau nhờ thần Rùa vàng báo có yêu quái ẩn nấp trong thành, vua mới rõ nguồn cơn:
Có yêu quái ở chốn này
Nó thì trêu gở chốn này vậy song.
Ông Quán hiệu là Ngô Không
Có đôi gà trắng nuôi trong thường lề.
Dầu vua giết được bạch kê
Làm bùa yểm dưới vậy thì thành nên.
( Việt sử diễn âm)
Ở câu chuyện trên, thần Rùa vàng vừa mách bảo cho vua căn nguyên của việc đổ thành vừa dặn dò cả việc làm ” bùa yểm” – một phương thức thường được sử dụng cho việc diệt trừ yêu quái. Ngoài cách làm bùa yểm ấy ra, các thiền sư, đạo sĩ còn có thể lập đàn tràng như sư cụ Pháp Vân trong Đào thị nghiệp oan ký ( TKML):
Bèn dựng một đàn tràng ngay ở trên núi, treo đèn bốn mặt và lấy bút son vẽ bùa dấu. Ước một trống canh thì có đám mây đen mười trượng vây xung quanh đàn, một cơn gió lạnh thổi làm cho người phải ghê rợn. Sư cụ cầm cây tích trượng chỉ huy tả hữu, có lúc lại ra khỏi đàn làm bộ quát mắng.
hoặc bắt quyết, phóng quyết, niệm chú như thầy phù thủy Trần Lộc trong Nội đạo tràng ( TTNL):
Tổ sư tức lắm, phóng một cái quyết lật đổ núi. Yêu hóa làm con quạ bay vút lên trời. Tổ sư lại phóng mấy cái quyết trúng vào mình nó, nó phải sa xuống đất mà chết. chăng!
Ở một tác phẩm khác, truyện thơ Lục Vân Tiên, thầy bói cũng bày ra phép bói Dịch bằng mai rùa, cỏ thi:
Thầy bèn gieo quẻ đặng linh:“Chiêm tên tuổi ấy lộ trình mắc chi?”Ứng vào rùa với cỏ thiRồi thầy coi quẻ một khi mới tường
Ngọc Hoa trong Phạm Tải Ngọc Hoa nghe lệnh vua truyền gọi chồng liền bấm quẻ và biết đó là điều chẳng lành:
Nàng nghe vua phán ân cầnTay liền bấm độn vội vàng xem qua:Sơn trạch quẻ động hào baVợ chồng ân ái xót xa lòng vàngNgỡ là đồng tịch đồng sàngĐồng sinh đồng tử lửa thương muôn đờiHay đâu một phút biến dờiẤy ai phân rẽ duyên tôi làm vầy?
Nếu bói Kinh Dịch người giải đoán căn cứ lời quẻ (thoán từ), lời hào (hào từ) trong Kinh Dịch để luận đoán thì bói chữ, bói thơ dựa trên cách chiết tự. Tang thương ngẫu lục khi ghi chép về cuộc đời Nguyễn Hãng, từng nhắc đến người thầy bói đoán chữ nổi tiếng lúc bấy giờ. Tương truyền, cuối đời Long Đức, vua Hiển Tông là con nối, nhưng không được lập làm vua, đến ẩn trốn trên gác chuông chùa Phật Tích, gặp vị thầy chiết tự này, nhờ xem hộ và viết một chữ ” Cảnh“. Nhìn chữ, ông thầy phục xuống lạy mà nói: ” Mặt trời rọi xuống kinh đô là biểu hiện của Thiên tử rồi” ( Nguyễn Công Hãng). Chữ Cảnh (景) trên có chữ Nhật là mặt trời, dưới có chữ Kinh là Kinh đô. Cả chữ trên chữ dưới nghĩa là: mặt trời trên kinh đô, nên ông thầy đoán là mặt trời rọi xuống kinh đô, là điềm lên ngôi vua. Quả nhiên, sau vua Ý Tông nhường ngôi, Hiển Tông được lên ngôi vua, niên hiệu Cảnh Hưng.
Ngoài ra, ở nơi chùa miếu, hoạt động xin xăm diễn ra thường xuyên. Niềm tin mà mẹ và vợ Mã Ô dành cho việc vái Phật xin xăm trong truyện Mã Phụng Xuân Hương là một ví dụ điển hình cho tâm lý chung của người dân lúc bấy giờ:
Mẹ con nghị lượng hơn thua
Sắm sanh lễ vật lên chùa xin xăm
Lên chùa vái Phật mới xin
Sáu bảy năm này sao mất không tin
Vào chùa lễ Phật xin xăm
Xăm kia mới đoán bình an không gì.
Giữa thời tao loạn, bói toán càng được ưa chuộng. Những lời được xem như sấm ngữ lưu truyền khắp nơi. Chẳng hạn cuối đời Tiền Lê, giang sơn sắp đổi chủ, lời sấm của Thiền sư Vạn Hạnh lan truyền đến tận thôn cùng xóm vắng:
Tật lê chìm biển BắcCây Lý mọc trời NamBốn phương binh đao lặngTám hướng chúc bình an.(Thiền sư Vạn Hạnh – TUTA)
Tật lê là tên một loài cây, ở đây chỉ mượn tiếng đồng âm để ám chỉ triều Tiền Lê, cũng như lý (cây mận) để chỉ triều Lý. Chú bác Lý Công Uẩn nghe xong lấy làm lo sợ, sai người ruổi gấp về Hoa Lư nghe ngóng, thì quả đúng như lời sư nói.
Xem tử vi, tướng số là một hình thức bói toán khác dựa trên ngày giờ sinh hoặc tướng mạo, hành vi của mỗi người. Nhờ tử vi, tướng số, người ta đoán biết được tương lai rạng rỡ của anh hàn sĩ nghèo khổ như Thị Hương đã nhận ra số Trạng nguyên của Lý Công: ” Nguyên nàng số lí nghề nòi/ Dưới đất trên trời thuộc hết mọi phương/ Khoan khoan chân bước bên đường/Thấy chàng họ Lý ngồi đương ăn mày” ( Lý Công), hay người khách từ phương Bắc đến dùng thuật tướng số đoán rằng hậu vận của Quận Tạo rất tốt, ” phúc lộc không kể xiết” ( Hoàng Lê nhất thống chí). Những bậc thiên tử qua sự miêu tả của văn học trung đại cũng phải có tướng mạo khác thường. Hoàng thượng Lê Hiển Tông thì “râu rồng, mũi cao, tóc hạc, mắt phượng, đi nhẹ như nước, ngồi vững như non”, hoàng tôn Lê Duy Kỳ thì ” mày rồng mắt phượng, tiếng nói như chuông“. Dưới góc nhìn của dân chúng bấy giờ, hình dáng ấy chứng tỏ họ ” thật đúng là bậc thiên tử” ( Hoàng Lê nhất thống chí).
Có lúc quá khứ, tương lai được thần linh trực tiếp chỉ dẫn cho người trần thông qua việc nhập đồng. Đọc truyện Sông Độc ( TTNL), chúng ta sẽ phần nào hình dung được cách nhập đồng của các thầy phù thủy:
Trong tháng ấy, vị Quản Lĩnh Hầu Mỗ ở Kinh đô bị ốm nặng, thuốc thang cứu chữa mãi không công hiệu. Người nhà mời thầy phù thủy đến lập đàn thỉnh tướng. Tướng bốc đồng lên nói rằng: “Hầu ốm không cớ gì khác, chỉ tại tên Mỗ giết con thần sông mà nên. Kíp bảo nó đến đền chịu tội, nếu để thần sông quá giận, thì bệnh sẽ không thể khỏi được.
Nhìn chung, thuật bói toán tuy đa dạng nhưng vẫn phải dựa trên một số nguyên tắc nhất định như việc giải đoán quẻ bói thường phải căn cứ vào nguyên lý âm dương ngũ hành. Còn các nguyên tắc ấy được vận dụng hiệu nghiệm đến đâu là tùy thuộc ở người bói toán. Người bói toán, xem tướng số có thể là thầy bói, thầy phù thủy, thầy tu, đôi khi là tiên nhân giáng thế. Việc Bạch Long hầu trong Long đình đối tụng lục ( TKML) nhân lúc nhàn rỗi biến thành ông thầy bói ngồi ở chợ Nam phải chăng chứng tỏ thần linh cũng thích thú với việc xem bói ở nhân gian?
Có thể nói, hầu hết việc bói toán, xem tướng số khi xuất hiện trong tác phẩm văn học trung đại đều được cả nhân vật trong truyện lẫn tác giả tin tưởng, coi trọng. Tuy nhiên, vào thế kỷ XVIII, XIX, các truyện thơ Trinh thử, Lục Vân Tiên đã phần nào tái hiện một cách chân thật các trò bói toán bịp bợm diễn ra nhan nhản trong xã hội lúc bấy giờ. Này là lời lẽ của chuột Đực dùng các quẻ trong Kinh Dịch dụ dỗ chuột Bạch hòng thỏa mãn thói háo sắc của hắn:
Chàng rằng: “Nàng vẫn chấp nêChẳng hay lo trước ắt thì lụy sauHãy suy cho thấu cơ mầu
Này là những gì thầy bói khua môi múa mép lừa gạt Tiểu đồng đang nóng lòng lo lắng cho căn bệnh của cậu chủ Vân Tiên:
Tiểu đồng nghe nói đi liền
Gặp ông thầy bói đặt tiền mả coiBói rằng: “Ta bói hẳn hoi,Bói hay đã dậy, người coi đã đầy.”
( Lục Vân Tiên)
Song đến đây cũng cần phải nói thêm rằng phê phán của tác giả khuyết danh trong Trinh thử, của Đồ Chiểu trong Lục Vân Tiên chưa phải hướng đến bản chất mê tín của thuật bói toán nói chung mà chủ yếu nhằm vào một nhóm người lợi dụng bói toán làm điều xằng bậy. Nhân vật tôn sư – thầy học của Vân Tiên tinh thông sách vở, đồng thời giỏi cả bói toán, pháp thuật. Con đường công danh trắc trở Vân Tiên trải qua trong tương lai đã chứng minh thuật đoán số của thầy chính xác vô cùng. Điều này càng cho thấy từ xưa niềm tin vào bói toán, thuật số đã bén rễ rất sâu trong đời sống tinh thần của dân tộc.
3. Phong thủy
Phong thủy là ” học thuyết chuyên nghiên cứu sự ảnh hưởng của hướng gió, hướng khí, mạch nước đến đời sống hoạ phúc của con người“. Về mặt từ nguyên, “風 phong có nghĩa là gió, là hiện tượng không khí chuyển động và 水 thủy có nghĩa là nước, là dòng nước, tượng trưng cho địa thế“ Xin xem phần chú thích viết tắt ở cuối bài.
Theo người xưa, thầy phù thủy làm phép đánh đồng thiếp cho hồn xuống âm phủ, chiếu mặt gương xem hồn ấy đi đâu, gặp gỡ những gì. Cha mẹ Cúc Hoa mời thầy phù thủy chiếu kính xem Cúc Hoa có bị tà ma quấy nhiễu không.
Tụy hoán: tên hai quẻ trong Kinh Dịch chỉ sự hợp tan.
[6] http://vi.wikipedia.org/wiki/
--- Bài cũ hơn ---
-
Những Điều Cần Biết Về Bói Bài Tây
-
Xem Bói Nhóm Máu & Xác Định Nhóm Máu
-
Xem Bói Nhóm Máu A, B, Ab, O Qua Tính Cách, Tình Yêu Nói Lên Điều Gì?
-
Tin Bói Toán, Nhiều Gia Đình Tan Nát
-
Nhảm Nhí “thánh Cô” Ở Hoài Đức
